Racionalno-emotivno-bihejvioralna terapija (REBT) je jedan od prvih oblika kognitivno-bihejvioralne terapije, koji je razvio Albert Ellis 1950-ih godina. Ovaj pristup se fokusira na identifikaciju, preispitivanje i menjanje iracionalnih uverenja koja uzrokuju emocionalne probleme i neželjena ponašanja. Osnovni cilj REBT-a je pomoći klijentu da razvije realističnije i funkcionalnije obrasce razmišljanja kako bi poboljšali svoje emocionalno stanje i ponašanje.
ABC model: REBT koristi ABC model za razumevanje problema: aktivirajući događaj (Activating event), odnosno situacija ili događaj koji izaziva reakciju, povezan je sa posledicama (Consequence) – emocijama i ponašanjima koja se javljaju kao reakcija na događaj. Između ta dva elementa stoje uverenja (Beliefs), koja, poput prizme, utiču na naš doživljaj događaja i dalje određuju našu reakciju.
Fokus na iracionalna uverenja: REBT naglašava ulogu iracionalnih uverenja (npr. „Moram biti savršen da bih bio voljen“) u izazivanju emocionalnih problema. Terapeut pomaže klijentu da identifikuje ova uverenja i zameni ih racionalnim uverenjima – uverenjima koja su logična, u skladu sa realnošću i korisna za klijenta.
Direktivan stil: Za razliku od nekih humanističkih pravaca, REBT terapeuti su često direktniji i edukativniji, pomažući klijentima da prepoznaju i preispitaju svoja uverenja.
Fokus na filozofske promene: REBT ide dalje od simptoma i teži promeni osnovnih životnih filozofija klijenta, promovišući prihvatanje sebe, drugih i života, čak i u teškim okolnostima.
Naglasak na proaktivnost: Klijenti uče da preuzmu odgovornost za svoje misli i osećanja, što pomaže u razvoju otpornosti i sposobnosti da se suoče sa budućim izazovima.
Empirijska zasnovanost: REBT se oslanja na naučna istraživanja koja potvrđuju njegovu efikasnost u tretmanu različitih emocionalnih i ponašajnih problema. Ova terapija koristi metodičan pristup za praćenje napretka i postizanje konkretnih rezultata.
Postavljanje ciljeva: Jedna od ključnih karakteristika REBT-a je jasno definisanje ciljeva terapije. Klijent i terapeut zajedno postavljaju konkretne, merljive i dostižne ciljeve koji vode klijenta ka željenim promenama.
Učenje različitih tehnika: REBT pomaže klijentima da savladaju razne tehnike, poput kognitivnog restrukturisanja, mindfulness-a, tehnika opuštanja i veština komunikacije. Ove tehnike omogućavaju klijentima da efikasnije upravljaju svakodnevnim izazovima.
Domaći zadaci: Klijenti često dobijaju domaće zadatke, kao što su vođenje dnevnika misli, vežbanje novih obrazaca ponašanja ili primena tehnika za suočavanje sa stresom. Ovi zadaci jačaju promene postignute tokom seansi i pomažu u integraciji novih veština u svakodnevni život.
Terapijski odnos: Iako je REBT direktivan, kao i u svim terapijama, odnos između terapeuta i klijenta je od ključne važnosti. Poverenje i empatija su osnova za efektivan rad.
Sigurno okruženje: Svi psihoterapijski pravci pružaju okruženje u kojem klijent može slobodno da izrazi svoje misli i osećanja, bez straha od osude.
Promena misli, emocija i ponašanja: Poput drugih kognitivno-bihejvioralnih pristupa, REBT se fokusira na povezanost između misli, osećanja i ponašanja.
Razvoj svesti o sebi: Kao i drugi terapijski pravci, REBT pomaže klijentima da razviju dublje razumevanje svojih emocionalnih reakcija i unutrašnjih procesa.
Prilagođavanje klijentu: REBT uzima u obzir jedinstvene osobine, potrebe i okolnosti klijenta, prilagođavajući intervencije specifičnoj situaciji.
Cilj unapređenja kvaliteta života: Većina psihoterapijskih pravaca, uključujući REBT, ima za cilj osnaživanje klijenta da vodi ispunjeniji i funkcionalniji život.